قوانین و مقررات کاربردی داوری
پدید آورنده: محسن محبی
مقدمه
از نظر تاریخی تا قبل از تشکیل دولت، حل و فصل۔اختلافات در جوامع بشری برعهده معتمدین و ریش سفیدان و گاه قدرتمندان۔ پوده است۔ در عصر حاضر در پرتو اندیشه های برآمده از حقوق اساسی بویژه نظریه تفکیک قوا این مهم در شمار وظایف ذاتی حکومت قرار گرفته (قوه قضائیه) و داوری، همواره استثنایی بر صلاحیت دادگاه های دادگستری تلقی شده است۔ بدین ترتیب رجوع به قضاوت شخص ثالث در مقام کا خدامنشی و سازش و میانجی گری همواره وجود داشته و وجود دارد اما داوری به معنای یک شیوه رسیدگی حقوقی اما آسان و منعطف ۔در مقایسه با رسیدگی۔ قضایی و بدیل آن، پدیده تازه تری است۔ امروزه، با توجه به چالش های پیش روی رسیدگی قضایی در دادگاه های دولتی از یک طرف، و گستردگی و پیچیدگی دعاوی و اختلافات حقوقی – بویژه دعاوی تجاری داخلي و بین المللی -از طرف دیگر، نهاد داوری رونق تازه ای گرفته و چهره دیگری یافته است (داوری در مفهوم مدرن)
ورود ساز و کار داوری“به عنوان یک شیوه حقوقی حل و فصل دعاوی در نظام حقوقی ایران به عصر قانون نویسی بر می گردد و قدمتی بیش از یک قرن دارد۔ در پنجاه سال گذشته، داوری ابعاد حقوقی و فنی جدیدی پیدا کرده و جایگاه مهم تری یافته و در بسیاری از موارد، دیگر بدیل و جایگزین رسیدگی قضایی نیست، بلکه شیوه منحصر به فرد حل و فصل دعاوی است، مانند “داوری در دعاوی تجاری بین الملی یا دعاوی تخصصی۔ امروزه استفاده از داوری به عنوان شیوه ای مطمئن، سریع تر و ارزان تر برای حل و فصل اختلافات مورد توجه و تأکيد همگان به ویژه قوه قضاییه می باشد و به دنبال رونق و ترویج داوری می باشد۔ رونق داوری مستلزم آموزش و ترویج است: در مورد آموزش”داوری نشانه های خوبی وجود دارد، هرگاة که دوره ای آموزشی در حوزه داوری/پرگزار می گردد، شاهد استقبال از مشتاقان، فعالان و متخصصان و حقوقدانان (از وکیل و قاضی و مشاور حقوقی گرفته تا کارشناسان و فعالان اقتصادی و مدیران کسب وکار می باشیم. این، نشان بزرگی است از اقبال و استقبال نسبت به داوری، و پيام سترگی است به سیاست گذاران و دست اندرکازان امور حقوقی و قضایی که تلاش۔ کنند این نیاز و انتظار را با برنامه ریزی علمی و عملی صحیح براورند و اما درمورد ترویج داوری، تجربه سالهای متمادی فعالیت و اشتغال در این عرصه، بر نگارنده روشن کرده که این نهاد بیش و پیش از آنکه از طریق قانونگذاری مکرر و یا اقدامات بخشنامه ای و تحمیلی و با تبلیغات، تداول و ترویج یابد نیازمند۔ فرهنگ سازی و آموزش سه گروه است: استفاده کنندگان از خدمات داوری (مردم، فعالین اقتصادی) دست اندرکاران انجام داوری (حقوقدانان وکلا مدیران حقوقی) و بالاخره آموزش قضات دادگستری که در پایان برای داوری و در مرحله اجرای رأی داوری، فرصت اظهارنظر و تصمیم گیری نسبت به رأی داور می یابند۔ دامن سخن در این زمینه فراخ است و مجال اندک
ای دریغا وقت خرمنگاه شد
لیک روز از بخت ما بیگاه شد
وقت تنگ است و فراخی این کلام
تنگ میآید بسرو عمر دوام
باری، آموزش و ترویج داوری مقدمات و لوازمی هم ذارد یکی از مقدمات اولیه این کار، دانستن چارچوب ها و ضوابط قانونی حاکم بر این نهاد و هم چنين اطلاع و تسلط بر مقررات و قوانین داوری است۔ این مجموعه که حاوی پر مراجعه ترین قوانین و مقررات و قواعد است» در همین راستا گردآوری شده و هدف از آن سهولت دسترسی به مهم ترین مقررات و قوانین داوری (موردی – سازمانی – بین المللی) است