تغییر کاربری اراضی زراعی عبارت است از اینکه مالک یک زمین، شیوه کاربری که برای زمین مشخص شده را تغییر دهد.
مثلا اگر زمین زراعی است، استفاده از آن را تبدیل به استفاده مسکونی یا تجاری یا اداری نماید.
امکان تغییر کاربری زراعی هم در شهرها و هم در روستاها وجود دارد. چرا که تعریف بافت هم در شهرها وجود دارد و هم در روستاها. طرح هادی دقیقا محدوده بافت شهر و روستا را معین می نماید. بنابراین با شناخت محدوده بافت هر شهر یا روستا و با مشاوره حقوقی و مراجعه به ادارات کشاورزی استان، می توان از این محدوده ها مطلع شد. در بعضی موارد افراد با کم اطلاعی از قوانین در این حوزه اقدام به تغییر کاربری می کنند. این اقدامات ممکن است باعث شود آرای قضایی بر تخریب بنای ساخته شده صادر شود. ضرر و زیان ناشی از تخریب بر عهده مسبب آن قرار خواهد گرفت.
معمولا در آرای دادگاه کیفری علاوه بر تخریب، جزای نقدی چند برابر ارزش بنای ساخته شده صادر می شود. لذا مشاوره با یک وکیل و یا یک موسسه حقوقی می تواند قبل از ساختن بنا و یا بعد از ساختن بنا برای افراد مفید به نظر برسد.
تغییر کاربری یک جرم تمام عیار با مجازات مربوطه؛
اول. باید توجه شود جرم تغییر کاربری اراضی یک جرم درجه هفت می باشد که مستقیم توسط دادگاه کیفری دو رسیدگی می شود.
دوم . قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ ها مصوب 31 خرداد 1374 و با اصلاحات 1385 مورد ملاک دادگاه ها برای صدور حکم می باشد.
سوم. تشخیص مصادیق جرم تغییر غیر مجاز کاربری توسط کمیسیونی می باشد که در هر استان تشکیل می شود و اعلام جرم ان به دادستانی اعلام می شود.
چهارم. مالک زمین اگر قصد تغییر کاربری اراضی دارد باید به کمیسیون ذیل ماده یک قانون تغییر کاربری اراضی مصوب 1375 مراجعه کند.
پنجم. مصادیق تغییر کاربری غیرمجاز در قانون مشخص شده است.
ششم. جرم تغییر کاربری یک جرم آنی است یعنی آن که اولین بنای احداثی که در زمین زراعی احداث می شود ملاک مرور زمان محاسبه جرم می باشد.
چگونه اقدام کنیم که مرتکب جرم نشویم؟
روش های پیشگیری: افرادی که می خواهند بنایی در زمین زراعی احداث کنند باید به نکات ذیل توجه کنند:
اول. قبل از احداث هر بنایی نظر کمیسیون ماده یک قانون فوق الذکر را اخذ کنند – اخذ مجوز
دوم . در صورت احداث بنا سعی کنند قبل از آنکه تخلف توسط وزارت جهاد کشاورزی احراز می شود مجوز آن را بگیرند.
سوم. توجه کنند که مدت زمان شکایت جرم تغییر کاربری اراضی سه سال از زمان اولین احداث بنا می باشد.
چهارم. در بعضی احداث بناها جزو تغییر کاربری نمی باشد مثل فنس کشیدن و یا محصور کردن باغ کشاورزی ملاک آخر مالکین زمین قبل از هر گونه ساختن بنایی با یک وکیل و یا موسسه حقوقی مشورت کنند.
این مطلب با قلم آقای محمد حسین مشکاتی (حقوقدان و کارآموز وکالت) تنظیم شده است.